مدیریت ثروت (Wealth Management)
مدیریت ثروت یکی از شاخه‌های مشاوره سرمایه‌گذاری است که شامل فعالیت‌های مشاوره مالی و سرمایه‌گذاری، مدیریت سبد سهام، برنامه‌ریزی بازنشستگی، برنامه‌ریزی حقوقی و برنامه‌ریزی املاک می‌شود. تمامی این خدمات با هم ترکیب شده و در ازای ارائه این خدمات، کارمزدی از سرمایه‌گذاران دریافت می‌شود. به عبارتی مدیریت ثروت به افراد کمک می‌کند تا بر سرمایه شخصی خود کنترل و نظارت داشته و آن را به شکل بهینه‌تری مدیریت کنند.
اصطلاح مدیریت ثروت نخستین بار در سال ۱۹۳۳ مورد استفاده قرار گرفت. بانک‌های آمریکایی گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، مورگان استنلی (Morgan Stanley) و نیز بانک سوئیسی یو‌بی‌اس (UBS) از نخستین شرکت‌های خدمات مالی و بانک‌داری بودند که این خدمات را ارائه دادند. در اواخر دهه ۱۹۹۰، مدیریت ثروت حوزه‌ای بود که بیشترین رشد را در صنعت خدمات مالی داشت. از نمونه‌های موفق این موضوع می‌توان به کشور شیلی اشاره کرد. اجبار ذخیره ۱۰٪ از درآمد مردم باعث شد تا شیلی از فقیرترین کشور منطقه به ثروتمندترین کشور تبدیل شده و ۷۰ میلیارد دلار نیز در صندوق‌های سرمایه‌گذاری ذخیره شود.
بنیان‌گذاران
استارتاپ داران توسط چهار هم‌بنیان‌گذار راه‌اندازی شده که با تخصص و تجربه‌های متنوع خود توانسته‌اند مکمل یکدیگر شده و شروع به کار کنند.
رضا خانکی، مدیرعامل داران، متولد سال ۱۳۶۲ و فارغ‌التحصیل رشته مدیریت ارشد کسبوکار (MBA) از دانشگاه خوارزمی است. او سابقه مدیریت بخش سرمایه‌گذاری صندوق‌های سهم آشنا را دارد.
علیرضا عطاریان رئیس هیئت مدیره داران، متولد سال ۱۳۷۱ است. او فارغ‌التحصیل رشته مدیریت ارشد کسبوکار (MBA) از دانشگاه تهران است و سابقه فعالیت در کارگزاری مفید به عنوان طراح محصول را دارد.
سید امیر محمد خادم حسینی مدیر طراحی تیم داران، متولد سال ۱۳۷۱ و فارغ‌التحصیل رشته عکاسی از دانشگاه هنر تهران است.
پیمان خاجوی مدیر فنی داران، متولد سال ۱۳۶۸ و فارغ‌التحصیل رشته نرم‌افزار از مرکز آموزش علمی کاربردی شرکت داده پردازی ایران است که سابقه کار در دیجی‌کالا را در کارنامه خود دارد.
شروع داستان داران؛ آشنایی در نمایشگاه الکامپ
رضا خانکی درباره شیوه آشنایی خود با تیم داران و شروع به کار در این استارتاپ می‌گوید:
«ما در صندوق جسورانه ایده نوتک آشنا به عنوان نهاد سرمایه‌گذاری جسورانه گروه مالی سهم آشنا به دنبال پروژه‌های خوب در حوزه فینتک برای سرمایه‌گذاری بودیم؛ ولی متأسفانه پروژه‌های خوبی نمی‌دیدیم. تصور ما هم این بود که بازار مالی ایران از سمت کارگزاری معاملات به سمت مدیریت ثروت حرکت خواهد کرد؛ اما در ایران فاصله معناداری میان فناوری و حوزه مالی وجود داشت. در واقع متخصصین حوزه مالی زیاد با فناوری و مقیاس‌پذیری آشنا نبودند و متخصصین حوزه فناوری نیز با فضای مالی آشنایی نداشتند. من اعتقاد داشتم که در ایران نیز دیر یا زود مانند ترندهای دنیا به همین سمت حرکت خواهیم کرد و در ایران نیز هم همین اتفاق باید بیافتد.
آشنایی من و علیرضا عطاریان در نمایشگاه الکامپ ۱۳۹۸ شکل گرفت. سابقه علیرضا در یک کارگزاری از یک طرف و دانش فناوری او از طرف دیگر منجر به این شد که تصور کنم محصولی که در حال توسعه آن هستند، محصول خوبی است. در همین راستا این پروژه به عنوان یک مورد سرمایه‌گذاری در صندوق جسورانه سهم آشنا مطرح شد. اما به دلایلی مجموعه مدیران سهم آشنا تصور می‌کردند محصول مدیریت ثروت داران با منافع مجموعه در تضاد است.
اما من به قدری به این نوع کسبوکار باور داشتم که پیشنهاد دادم که خودم به عنوان یکی از اعضای بنیان‌گذار به این تیم اضافه شوم. علیرضا هم از من درخواست کرد که از سهم آشنا استعفاء دهم و به صورت تمام‌وقت در کنار سایر افراد تیم مشغول به کار شوم.
پس از آن کم‌کم به سمت مکان‌یابی برای دفتر جدید و اضافه کردن اعضای پاره‌وقت حرکت کردیم. سپس محصول را توسعه و شرکت را ثبت کردیم. اخیراً موفق به جذب سرمایه شدیم و با تمرکز بیشتر روی بازاریابی سعی در معرفی کسبوکار خود داریم.»
خلاء و مشکل مدیریت ثروت در ایران چیست؟
تورم بالا در ایران باعث شده است توزیع ثروت در ایران خیلی متناسب نباشد. به همین دلیل افراد جامعه به دنبال راه‌های سرمایه‌گذاری هستند که بتوانند از سرمایه و ثروت خود محافظت کرده و ارزش آن را متناسب با تورم حفظ کنند. از طرفی مردم در ایران دانش مالی خوبی در زمینه سرمایه‌گذاری ندارند و رشد و ارتقاء دانش مالی مردم بسیار زمان‌بر است. به همین دلیل ممکن است افراد موقعیت‌های خوب سرمایه‌گذاری را در طول زمان از دست دهند.
همچنین خدمات مالی برای مدیریت ثروت گران بوده و تنها طبقه خاصی از افراد می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. در سال‌های اخیر در دنیا پلتفرم‌هایی به‌وجود آمده‌اند که راه‌حل‌هایی با هدف دموکراسی‌سازی ثروت (Wealth Democratization) دارند؛ به عبارت دیگر قصد دارند به عموم مردم خدمات مالی مدیریت ثروت ارائه دهند. همچنین به دلیل قوانین محدودکننده در صنعت مالی ایران در حوزه سرمایه‌گذاری و مدیریت ثروت محصولات جدیدی توسعه نیافته‌اند.
داران: استفاده از فناوری و الگوریتم برای مشاوره ارزان‌قیمت سرمایه‌گذاری
مدیریت سرمایه‌گذاری و انتخاب سبد سرمایه‌گذاری سه راه کلان دارد:
راه اول؛ یادگیری و سرمایه‌گذاری
در این روش افراد به کمک یادگیری از طریق کتاب و سایر منابع آموزشی شیوه استفاده از ابزارهای لازم برای سرمایه‌گذاری را می‌آموزند. این راه به دلیل این که همه مردم توان و زمان طولانی یادگیری ندارند، برای تمام اقشار و افراد جامعه مناسب نیست و کاری بسیار تخصصی است.
راه‌حل دوم؛ کمک گرفتن از یک خبره بازار سرمایه
استفاده از تجربه دیگران و سرمایه‌گذاری طبق تجربیات دیگران نیز از شیوه‌های دیگر سرمایه‌گذاری است. این راه هم تا حدی غیرممکن است؛ زیرا تعداد افراد متخصص محدود است و نمی‌توان به تمام افراد جامعه با این راه کمک کرد.
راه‌حل سوم؛ استفاده از مشاوره مبتنی بر فناوری (Robo-Advisor)
در این راه با استفاده از فناوری‌های مختلف می‌توان بهترین سبد سرمایه‌گذاری موجود را انتخاب کرد.
راه‌حل اول و دوم مقیاس‌پذیر نیستند؛ اما راه‌حل سوم که از یک مدل اقتصادی ایده گرفته است، برنده جایزه نوبل اقتصاد شده و نمونه‌های خارجی موفقی مانند نمونه کانادایی ولث‌سیمپل (WealthSimple) دارد.
راه‌حل داران در واقع استفاده از فناوری و الگوریتم برای مشاوره ارزان‌قیمت به افرادی است که قادر به انتخاب سبد سرمایه‌گذاری خود نیستند.
ارزش پیشنهادی؛ توزیع ثروت در جامعه
رسالت اصلی داران به عنوان یک کسبوکار در حوزه مدیریت ثروت، کمک به آن دسته از افراد جامعه است که برای دسترسی به بازار سرمایه نمی‌توانند از دانش شخصی خود یا تجربه دیگران استفاده کنند. در واقع با استفاده از داران افراد می‌توانند با هزینه بسیار کم یا رایگان سبد سرمایه‌گذاری بهینه متناسب با اهداف خود ایجاد کرده و بر آن نظارت داشته باشند.
با راه‌حل پیشنهادی داران، سرمایه‌گذاری فقط توسط افراد خاصی از جامعه صورت نمی‌گیرد و تا حدی منجر به بهینه‌سازی توزیع ثروت میان مردم می‌شود.
محصول؛ پیشنهاد سبد سرمایه‌گذاری
داران یک محصول فناوری‌محور است که کاربران می‌توانند بهینه‌ترین انتخاب‌های ممکن را ببینند و سپس سبد سرمایه‌گذاری خود را شکل دهند.
در ایران ۳ کلاس دارایی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد:
اوراق بهادار که تا حدودی کم‌ریسک است.
سهام که تا حدودی پرریسک‌تر است.
طلا که تا حدودی یک کلاس دارایی مختص ایران است.
این ۳ کلاس دارایی تا حدودی نماینده خوبی برای تمامی کلاس‌های دارایی دیگر هستند. به عنوان مثال اگر در بازار ملک، نفت و… اتفاق خاصی بیافتد در بازار سهام خود را نشان می‌دهد.
صندوق سرمایه‌گذاری یک نهاد مالی است که که زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار سرمایه افرادی که دانش کمتری دارند مدیریت می‌کند. صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت شامل اوراق بهادار، صندوق سهامی شامل سهام و صندوق طلا شامل طلا است. در بعضی از سایت‌ها لیست تمامی این صندوق‌ها نشان داده می‌شود. اما در داران تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری لیست می‌شوند و با دو معیار ریسک و بازگشت (Risk-Adjusted Return) با توجه به تاریخچه عملکرد از ابتدای تأسیس رتبه‌بندی می‌شوند. با این رتبه‌بندی می‌توان متوجه شد که آیا بازدهی صندوق مربوط به اواخر زمان فعالیت آن است یا عملکرد و بازدهی آن در طول زمان فعالیتش پایدار بوده است.
فرایند پیشنهاد بهترین سبد سرمایه‌گذاری در داران
فرایند پیشنهاد سبد سرمایه‌گذاری بهینه در اپلیکیشن داران در سه مرحله کلی اتفاق می‌افتد:
مرحله اول: انتخاب هدف از سرمایه‌گذاری افراد مانند سرمایه‌گذاری برای بازنشستگی، خرید جهیزیه، فرزند خود و…
در این مرحله علاوه بر انتخاب هدف، با توجه به هدف حداکثر و حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود. به عنوان مثال فردی که سرمایه‌گذاری برای بازنشستگی خود را انتخاب می‌کند یک سرمایه‌گذاری بلندمدت لازم دارد و نمی‌تواند بعضی از ریسک‌ها را تحمل کند.
مرحله دوم: شناخت کاربر
در این مرحله با پرسیدن ۷ سؤال که با Risk Gamification طراحی شده‌اند، تحمل ریسک کاربر مشخص می‌شود.
مرحله سوم: معرفی و پیشنهاد یک ترکیب دارایی به کاربر
در مرحله آخر بر اساس رتبه‌بندی صندوق‌ها و اطلاعات به دست آمده از دو مرحله قبل یک ترکیب دارایی از صندوق سهامی، صندوق درآمد ثابت و صندوق طلا به کاربر پیشنهاد داده می‌شود که با چه نسبت‌هایی در چه صندوق‌هایی سرمایه‌گذاری کنند.
جریان درآمدی
با توجه به این که کسبوکار داران از دو بخش B2C و B2B تشکیل شده است، جریان درآمدی هر بخش متفاوت است. در بخش B2C در حال حاضر ۹۰۰ هزار ریال برای پیشنهاد سبد سرمایه‌گذاری از کاربر گرفته می‌شود. به گفته رضا خانکی در آینده با وجود جریان درآمدی پایدارتر برای داران این جریان درآمدی حذف خواهد شد و استفاده از این بستر کاملاً برای کاربران رایگان خواهد بود.
در بخش B2B صندوق‌های سرمایه‌گذاری از مشتریان داران محسوب می‌شوند. به طور کلی دو مدل درآمدی شامل کارمزد مدیریت صندوق (Management Fee) و دستمزد موفقیت (Success Fee) برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری رایج است.
کارمزد مدیریت ۰/۵٪ تا ۱٪ از دارایی تحت مدیریت (AUM: Asset Under Management) یک صندوق در سال است که در صندوق‌های درآمد ثابت این عدد به ۰/۵٪ و در صندوق‌های سهامی و طلا به ۱٪ نزدیک است. در این میان بسته به نوع نهاد مالی و عملکرد صندوق‌ها ۲۰٪ تا ۳۰٪ کارمزد مدیریت صندوق از سرمایه‌ای که از طریق داران به صندوق‌ها واریز می‌شود، به داران تعلق می‌گیرد. به عنوان مثال اگر یک صندوق ۱۰۰ میلیون ریال دارایی تحت مدیریت با حق‌العمل مدیریتی ۱٪ داشته باشد، حق‌العمل مدیریت آن ۱ میلیون ریال محاسبه می‌شود. اگر فرضاً تمام این ۱ میلیون ریال از طریق داران به این صندوق منتقل شده باشد، صندوق باید ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار ریال به داران بپردازد.
دستمزد موفقیت بیشتر میان صندوق‌های درآمد ثابت رایج است. مدیر صندوق (Fund Manager) موظف است یک عدد به عنوان پیش‌بینی سود صندوق در سال اعلام کند. به عنوان مثال یک صندوق پیش‌بینی می‌کند در سال ۱۷٪ بازدهی دارد. در پایان سال ممکن است این صندوق به جای ۱۷٪، ۲۳٪ بازدهی کسب کند. در این حالت سهمی از مازاد بازدهی (۶٪) به مدیر صندوق تعلق داده می‌شود که ۳۰٪ تا ۴۰٪ از این مازاد به داران پرداخت می‌شود.
اندازه بازار سرمایه در ایران
رضا خانکی حجم مالی سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه ایران را بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین می‌زند و می‌گوید:
«بازار مالی ایران بسیار بازار بزرگی است. میزان سرمایه‌گذاری افراد در صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت حدوداً ۵۱۰ همت (هزار میلیارد تومان) است و میزان سرمایه‌گذاری مردم در صندوق‌های مبتنی بر سهام حدود ۱۳۰ هزار میلیارد تومان است که اعداد و ارقام چشم‌گیری است.»
برنامه آینده داران؛ سرمایه‌گذاری خودکار
مهم‌ترین برنامه داران برای آینده خودکاری‌سازی خرید است. با اجازه سازمان بورس و اوراق بهادار در آینده این امکان برای کاربران وجود دارد پس از انتخاب بهترین سبد سرمایه‌گذاری، خرید از صندوق‌ها را به داران بسپارند. به عبارت دیگر نیازی نیست کاربران پس از پیشنهاد سبد سرمایه‌گذاری بهینه برای خرید به بستر دیگری مراجعه کنند. در آینده داران با دسترسی به حساب افراد می‌تواند پس از انتخاب بهترین ترکیب سرمایه‌گذاری، به صورت خودکار خرید از صندوق‌ها تا پایان مدت انجام سرمایه‌گذاری انجام را از طرف سرمایه‌گذار انجام دهد.
به عنوان مثال اگر فردی قصد دارد برای یک سفر سرمایه‌گذاری کند، طی مدت مشخص سرمایه‌گذاری‌های لازم با دسترسی به حساب کاربر به صورت خودکار انجام می‌شود. پس از رسیدن به هدف، با اتصال به یک سرویس بلیط و اقامتگاه رزرو می‌شود و به کاربر اطلاع داده می‌شود. هدف از این برنامه در آینده حرکت از سمت سرمایه‌گذاری به سمت خلق تجربه کاربری بهتر است.
منابع:
پادکست دیالوگ
رسانه تکنولوژی و استارتاپی ایران-تکراسا فارسی
