هوش مصنوعی حتی از بهترین شرکت‌کنندگان Jeopardy (برنامه تلوزیونی آمریکایی) هم جلو زده است. اگر بپرسید سریعترین رشد عنوان شغلی در آمریکا به کدام شغل تعلق دارد؟ جواب متخصص هوش مصنوعی است.
هوش مصنوعی یا AI چیست ؟
این درجه از همه گیر بودن، حتی در صورتی که توانایی بالقوه هوش مصنوعی را در متحول سازی آینده این کار در نظر نگیریم، بدین معنی است که حتی مخالفان تکنولوژی نیز از دانش کاربردی در مورد مفاهیم آن بهره مند خواهند شد. در عین حال، پیچیدگی روزافزون هوش مصنوعی، به معنای آن است که متخصصان باید از زیر و بم آن، هنگام استفاده عملی از این فناوری مطلع شوند.
بی شک یکی از مهمترین منابعی که افراد برای کسب اطلاع از یک موضوع به آن مراجعه میکنند، کتاب است. به همین منظور در این مطلب قصد داریم تا برخی کتابهای ارزشمند حوزه هوش مصنوعی که علایق عمومی را در بر گرفته و کاربردهای عملی نیز دارند را با هم بررسی کنیم.
برای این کار، از سه متخصص هوش مصنوعی خواسته شده تا تعدادی از کتابهای مورد علاقه خود را درباره هوش مصنوعی انتخاب کرده و ما را با آن آشنا کنند. این افراد عبارت اند از:
- جانا اِگِرز، مدیر عامل شرکت Nara Logics یک سیستم توصیه تجاری با قابلیت یادگیری ماشینی .
- گرت اسمیث، بنیانگذار Guild AI یک نرم‌افزار مهندسی یادگیری ماشین منبع باز
- الکس کاسترونیس، مشاور حوزه هوش مصنوعی و نویسنده کتاب “هوش مصنوعی برای افراد و بیزنس‌ها ( چارچوبی برای تجربه های بهتر انسانی و موفقیت تجاری ).
عنوان کتاب: The Master Algorithm
چگونه تلاش و جستجو برای یادگیری ماشینی دنیای ما را متحول میکند؟
نویسنده: پدرو دومینگو
این کتاب یک چارچوب وسیعتری از یادگیری عمیق را که در حال حاضر موضوع داغی محسوب میشود، ارائه میدهد. در این کتاب یادگیری عمیق به پنج بخش مختلف دسته بندی شده که عبارتاند از: استدلال استقرایی، ارتباط گرایی، محاسبه تکاملی، قضیه بیز و مدلسازی آنالوگ. خوانندگان کتاب میبایست درک کنند که بیشتر راه حلها به صورت کلی میباشند، به این معنی که به یک بخش محدود نخواهند بود.
در وصف این کتاب میتوان گفت که یک چارچوب مناسب و در دسترس است و با مراجعه به آن، افراد فنی نیز احتمالاً چشم‌هایشان به برخی چیزهایی که نمیدانسته اند باز خواهد شد، به ویژه آنهایی که اخیرا وارد دنیای هوش مصنوعی شده اند. همچنین این کتاب برای افراد فعال در حوزه تجارت نیز قابل دسترس خواهد بود، بدین معنا که پیچیدگی فنی زیادی نخواهد داشت که در یادگیری آن دچار مشکل شوند.
به نظر جانا اِگِرز، نویسنده در این کتاب، درباره اینکه در یادگیری ماشینی بخش هایی وجود دارند و این بخشها غالباً با هم مخلوط نمیشوند درست گفته است، اما در آینده یادگیری ماشینی، لازم است که این بخشها را ترغیب کنیم به هم نزدیکتر شوند.
عنوان کتاب: You Look Like a Thing and I Love You
هوش مصنوعی چگونه عمل میکند و چرا دنیای ما را تبدیل به مکان وسیعتری میکند؟
نویسنده: جِنِله شِین
در واقع این کتاب را میتوان مکمل کتاب مستر الگوریتم دانست. این کتاب مختصات هوش مصنوعی را از نظر تکامل، به طور واقعی تر جلوه میدهد. کاری که جِنِله شین در این کتاب میکند این است که هوش مصنوعی را برای دیگران قابل درک میکند. بنابراین مردم بهتر موقعیت کنونی و چالشهای احتمالی پیش روی این فناوری را درک میکنند. مردم به هوش مصنوعی به چشم یک جعبه سیاه زیبا و شگفت انگیز و جادویی که از آنها باهوشتر است نگاه میکنند و این کتاب در مقابل چنین نگاهی ایستاده و معتقد است که اینطور نیست. جِنِله اصول پایهای را به گونهای برای خوانندگان شرح میدهد که راحتتر بتوانند با آن خو بگیرند و آن را درک کنند. در یک بیان خلاصه میتوان گفت که این کتاب، یکی از کتب راحت و مفرحی است که در حوزه هوش مصنوعی میتوانید بخوانید.
عنوان کتاب: Rebooting AI
ساخت هوش مصنوعی قابل اعتماد
نویسندگان: گری مارکوس – ارنست دیویس
گرت اسمیث درباره این کتاب میگوید: ” من این کتاب را همانند تیری که از کمان یادگیری عمیق رها شده میدانم و معتقدم که Rebooting AI بحثهای مربوط به هوش مصنوعی را به نوعی به تملک خود در آورده.”
کنفرانس NeurIPS که مربوط به مباحث یادگیری ماشین میباشد و به تازگی برگزار شده، آنقدر محبوب شده است که در سال جاری برای فروش بلیط مجبور به قرعه کشی شدند در حالی که این فقط یک کنفرانس آکادمیک است و نه یک کنسرت. ارائه گری مارکوس به عنوان یکی از نویسندگان این کتاب در این کنفرانس، مورد استقبال شدید حاضرین در سالن گردید.
Rebooting AI در یک بیان خلاصه میگوید: بیایید کلیات هوش مصنوعی، اهداف خودمان و سودمندی هوش مصنوعی را در نظر بگیریم و سپس از خودمان بپرسیم که یادگیری عمیق چقدر ما را به این موارد نزدیک میکند؟ اساساً فرضیه به این صورت است که از بعضی جهات میتواند در آینده مفید باشد، اما در یک منظومه کلی، ما را به جایی که مد نظرمان است نمیرساند. از نظر نویسنده، بردن تمامی توجه ها به سمت یادگیری عمیق، موجب اختلال در دیگر زمینه هایی که مفید فایده خواهند بود میشود. نویسندگان در این کتاب میکوشند تا دیدگاه وسیعتری از هوش مصنوعی را ترویج دهند. آنها معتقدند که میبایست برخی از رشته های کلاسیک تر هوش مصنوعی را مورد بازبینی قرار داد و نگاهی به کارهای ۴۰ یا ۵۰ سال پیش که بخش جدایی‌ناپذیر پیشرفت کنونی هوش مصنوعی است بسیار موثر خواهد بود.
در بیانی ساده، Rebooting AI یک کتاب بسیار خوب است که حس رضایت در فناوری یادگیری عمیق را در شما زنده میکند.
عنوان کتاب: Deep Learning
نویسندگان: ایان گودفِلو – یاشوا بِنگیو – ارون کوروِلس
گرت اسمیث در رابطه با این کتاب میگوید: ” این کتاب، یکی از بهترین کتاب‌هایی است که تاکنون خوانده‌ام، نقطه، سر خط! “
تمرکز این کتاب بر روی یادگیری عمیق است، اما اصول یادگیری ماشینی را نیز در بر میگیرد. این کتاب مملو از اطلاعات بوده و همچنین به راحتی در دسترس میباشد. البته از آنجایی که محتویات آن فنی است، در زمره کتابهای هوش مصنوعی عوام پسند قرار نمیگیرد و بیشتر به عنوان یک کتاب درسی پیشرفته در سطح پیش دانشگاهی محسوب میشود. ذکر این نکته نیز قابل توجه است که به دلیل محتوای فنی کتاب، خواننده برای درک بهتر آن میبایست پایه ریاضی خوبی داشته باشد.
عنوان کتاب: Interpretable Machine Learning
نویسنده: کریستوفر مولار
این کتاب همانند کتابهای درسی، نمونه ای از یک کتاب فنی است.
احتمالاً مسئله اصلی ما این است که، وقتی ما در گذر زمان خبره تر می شویم و مدلهای ما پیچیده‌تر میشوند، توانایی درک آن مدلها و چرایی کارهایی که انجام میشود، بیش از پیش سخت میشوند.
در واقع این بخشی از شمشیر دو سر بُرّان هوش مصنوعی محسوب میشود که از قضا به ما نوید خیلی چیزها را میدهد اما همین که به سمت آنها گام برمیداریم، به همان نسبت نیز ریسک ما افزایش پیدا میکند، زیرا که مدلها نه فقط عجیب، بلکه امکان این را دارند که بسته به نوع کاربردشان خطرناک واقع شوند.
با توسعه هوش مصنوعی، مباحثی همچون تفسیرپذیری و شفافیت نیز در حال شکلگیری است و این مسئله بر پیشرفت هوش مصنوعی تاثیرگذار خواهد بود. دیدگاه ما این است که تنها راهی که باعث میشود تا از مسیر جا نمانیم، استفاده بیشتر از ریاضیات و علم داده است.
عنوان کتاب: How the Mind Works
نویسنده: استیون پینکر
این یک کتاب هوش مصنوعی نیست اما بخشهایی در آن وجود دارند که در خصوص هوش مصنوعی صحبت میکنند. بهطور کلی میتوان گفت که کتاب خیلی خوبی است و تقریبا همنظر با کتاب The Selfish Gene از ریچارد داوکینز و نظریه تاثیر تکامل بر مغز انسان میباشد. How the Mind Works یک کتاب سطح بالا میباشد که در مورد نحوه عملکرد ذهن انسان صحبت میکند و درست است که به طور مستقیم از هوش مصنوعی صحبت نمیکند، اما کتاب بسیار خوبی است و پینکر در آن نکاتی درمورد هوش مصنوعی بیان میکند.
عنوان کتاب: AI for People and Business
نویسنده: الکس کاسترونیس
برای رهبران مشاغل، ضروری است که هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را در یک سطح مناسب درک کنند تا با استفاده از آن بتوانند محصولات دادهمحور خوبی بسازند.
از این رو الکس کاسترونیس کتاب هوش مصنوعی برای مردم و کسب وکار ها را برای افرادی چون مدیران، مدیران عامل و افراد غیرفنی که مایل به استفاده از هوش مصنوعی در سازمان خود هستند و همچنین برای پر کردن شکافی که در متون موجود در این زمینه حس میشد نوشت.
وی با نگارش این کتاب، چارچوبی به متخصصان علاقه مند به مشاغل پیرامون هوش مصنوعی ارائه داد که توسط آن بتوانند مفاهیم پیچیده پیرامون هوش مصنوعی را برای رهبران کسب وکارهایشان شرح دهند و خلاهای موجود در این زمینه را برطرف نمایند. این کتاب به مردم کمک خواهد کرد تا هوش مصنوعی را به صورت دقیق‌تر درک کنند و بیاموزند که چگونه با استفاده از هوش مصنوعی فرصت‌ها را شناسایی کنند. این کتاب در واقع در ایجاد یک چشم انداز موفق و استراتژی هوش مصنوعی نیز متمرکز است.
ساده سازی مفاهیم هوش مصنوعی کار دشواری است زیرا هوش مصنوعی اساسا و ذاتا ساده نیست. اگر خودتان به آن تمایل داشته باشید، مسائلی از قبیل جبر و احتمال و ماتریکس و غیره در آن بیشمارند. این کتاب به گونه ای است که به هر مخاطب با توجه به نیاز‌هایش مطالبی را ارائه میدهد و به گونهای این مطالب پیچیده و دشوار را ساده میکند که برای مدیران قابل استفاده باشد.
عنوان کتاب: The Hundred-Page Machine Learning Book
نویسنده: آندری بورکوف
این کتاب یک مرور کلی عالی بر روی یادگیری ماشین است که برای متخصصان در این زمینه نوشته شده است و شامل بسیاری از زمینه های یادگیری ماشینی است که یک متخصص باید از آن آگاه باشد. تئوری‌ها و مسائل ریاضی بسیاری، بدون پیچیدگی فراوان در آن گنجانده شدهاست. به عقیده الکس کاسترونیس، این کتابی است که تمامی متخصصان باید آن را در قفسه کتابخانه خود داشته باشند و سایر افرادی که میخواهند کمی عمیقتر به ابعاد مختلف یادگیری ماشینی بپردازند نیز میتوانند از آن بهره ببرند.
یکی از ویژگی های خوب این کتاب، خلاصه و مفید بودن آن میباشد و در آن به مباحث حاشیه ای کمتر پرداخته شده است. این کتاب به تور یا سفری به یادگیری ماشین میماند که میتواند بهعنوان یک کتاب مقدماتی یا متوسطه و حتی به عنوان یک مرجع در نظر گرفته شود.
تمرکز این کتاب بر روی متخصصان در زمینه یادگیری ماشین میباشد و خواندن آن مناسب افرادی است که میخواهند از زیر و بم یادگیری ماشین سر در بیاورند. حجم هر فصل تقریبا مشابه بوده و خلاصهای در مورد تمام مباحث مرتبط با یادگیری ماشین به علاوه دانش ریاضی موردنیاز آنها در این کتاب ارائه شده است.
عنوان کتاب: Machine Learning Yearning
نویسنده: اندرو یانتاک
این کتاب برای متخصصانی که در یادگیری ماشین و کاربرد آن در هوش مصنوعی پژوهش میکنند، عالی است. این کتاب شباهت زیادی با کتاب “The Hundred-Page Machine Learning Book” دارد اما بیش از کتاب نام برده شده به چگونگی‌ها، همانند یک کتاب آشپزی، پرداختهاست. این کتاب بیشتر به این سبک نوشته شده که مثلا برای انجام فلان کار یا بهمان کار چه دستورالعملهایی را باید انجام دهید. سبک نگارش آن نیز به ترتیب منطقی، همانند روند و ملاحظات کلیدی است که دانشمندان و مهندسان یادگیری ماشین در هنگام انجام پروژه‌هایی در این زمینه انجام میدهند. میتوان گفت که این کتاب از این منظر تا حدودی بینظیر بوده و با مراجعه به سوابق نویسنده آن، مشاهده میشود که او یکی از سردمداران در زمینه یادگیری ماشین میباشد.
عنوان کتاب: Neural Networks and Deep Learning
نویسنده: مایکل نیلسن
یک کتاب آنلاین و رایگان است که خواندن و درک آن بسیار آسان بوده و بهطور اختصاصی در مورد شبکه های عصبی و یادگیری عمیق بحث میکند. همچنین علاوه بر دارا بودن سبک نوشتار و لحن عالی شامل بسیاری از تصاویر مفید و حتی ویدیو نیز میباشد.
وقتی متخصصان برجسته در گفتمانها و کارگاه‌های عملی شرکت میکنند، اغلب این سوال از آنان پرسیده خواهد شد: ” من مایلم تا وارد عرصه هوشمصنوعی و یادگیری ماشین شوم، پیشنهادتان برای من چیست؟ ” اما متاسفانه پاسخی که درخور همه باشد وجود ندارد چرا که این امر با توجه به افراد گوناگون متفاوت است. برخی از ویدیو استفاده میکنند، برخی دیگر از پادکست‌ها و برخی کتاب را ترجیح میدهند. این کتاب به دلیل ماهیت خود، برای درصد زیادی از افراد مشتاق مناسب میباشد البته ذکر این نکته نیز قابل توجه است که دشوار است تا بتوان همه اطلاعات مربوط به یک حوزه را تنها از طریق یک منبع مطالعاتی گرد‌هم آورد.
