مجید وفایی‌فرد مجری طرح زیست‌بوم نوآوری و فناوری بخش معدن و صنایع معدنی ایران ارزیابی ظرفیت‌های زیست‌بوم نوآوری در توسعه فناورانه، بررسی چالش‌ها و فرصت‌های بومی‌سازی فناوری در صنایع مختلف و تبادل تجربیات و دستاوردها در حوزه نوآوری معدن، به‌ویژه فرآوری مواد معدنی را محورهای پنل تخصصی «جایگاه زیست‌بوم نوآوری در بومی‌سازی فناوری‌های نوین» عنوان کرد.
او با اشاره به پنجمین جشنواره ایده‌های ارزش‌آفرین معدن و صنایع معدنی (اینوماین ۵)، این رویداد را فرصتی برای تقویت فرهنگ نوآوری و پیوند ایده‌ها با نیازهای فناورانه صنعت معدن دانست.
در ادامه این پنل، وفایی‌فرد به تشریح نقش‌ها و خدمات مرکز نوآوری و فناوری معدن و صنایع معدنی ایران (ایمینو) پرداخت و گفت: ایمینو به عنوان یکی از حلقه‌های کلیدی زنجیره نوآوری صنعت معدنکاری کشور، خدمات گسترده‌ای به نخبگان، فناوران و شرکت‌های دانش‌بنیان ارائه می‌دهد.
او همچنین بر ظرفیت ایمینو در توانمندسازی نسل جوان، شناسایی ایده‌ها، تسهیل ارتباط بین فعالان زیست‌بوم نوآوری و جذب سرمایه‌گذاری تاکید کرد و افزود: ایمینو با شبکه سازی و تسهیلگری محیطی پویا برای رشد ایده‌های نوآورانه فراهم کرده است و با همکاری ساختارهای علمی، پژوهشی و صنعتی، به تسریع روند توسعه فناوری‌ها کمک می‌کند.
او با اشاره به تعامل گسترده ایمینو با شرکت‌های معدنی و نهادهای سیاست‌گذار، اظهار امیدواری کرد که با استمرار خدمات و توسعه ظرفیت‌های مرکز، گام‌های مؤثری در مسیر ارتقای رقابت‌پذیری و تاب‌آوری صنایع معدنی کشور برداشته شود.
صرفه‌جویی بیش از ۳.۴ میلیارد دلار با توسعه بومی‌سازی در صنایع کشور
فرهاد فرشاد مدیر توسعه فناوری و بومی‌سازی ایمیدرو در پنل تخصصی «جایگاه زیست‌بوم نوآوری در بومی‌سازی فناوری‌های نوین» با اشاره به نقش کلیدی مدیریت توسعه فناوری ایمیدرو گفت: موضوع بومی‌سازی به این مدیریت محول شده و ایمیدرو طی سال‌های اخیر برنامه‌های متعددی را در حوزه پژوهش و فناوری به اجرا گذاشته است.
او با اشاره به سابقه بومی‌سازی در کشور بیان کرد: حرکت به سمت بومی‌سازی از دهه ۱۳۹۰ در صنایع بزرگ آغاز شد و موج آن در همان سال‌ها در سطح کشور شکل گرفت. «ایمینو» با پشتیبانی «ایمیدرو» در این فرآیند، به عنوان تسهیل‌گر، نقش مهمی ایفا کرده و رویدادهای همرسانی بسیاری برگزاری کرده تا نیازهای فناورانه کشور مرتفع شود.
مدیر توسعه فناوری و بومی‌سازی ایمیدرو افزود: مجموع صرفه‌جویی ارزی کشور از محل بومی‌سازی طی سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۳ حدود ۳ میلیارد و ۴۴۴ میلیون دلار بوده است.
او ادامه داد: مرکز نوآوری ایمینو به عنوان یکی از بازیگران اصلی زیست‌بوم نوآوری صنایع معدنی، نقش تسهیلگری ویژه‌ای در فرایند بومی‌سازی فناوری‌های نوین ایفا کرده است. این مرکز با ایجاد فضای تعامل و همکاری میان شرکت‌های دانش‌بنیان، صنایع بزرگ و پژوهشگران، زمینه انتقال دانش فنی، توسعه ایده‌های نوآورانه و تسریع فرآیند تجاری‌سازی فناوری‌ها را فراهم آورده است. فرشاد بیان کرد: ایمینو با شناسایی نیازهای فناورانه، پشتیبانی از استارتاپ‌ها و هدایت طرح‌های تحقیق و توسعه، به عنوان حلقه واسط مؤثر برای تحقق اهداف بومی‌سازی و حمایت از شرکت‌های فعال در زنجیره ارزش معدن و صنایع معدنی به شمار می‌رود.
لزوم تقویت ریسک‌پذیری و راه‌اندازی صندوق‌های جسورانه برای حمایت از نوآوری در بخش معدن
افشین مسعودی مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان هورمان صنعت شریف، در پنل تخصصی «جایگاه زیست‌بوم نوآوری در بومی‌سازی فناوری‌های نوین» با تاکید بر اهمیت نقش ریسک‌پذیری و ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه (VC) در توسعه نوآوری‌های معدنی گفت: نبود حمایت کافی از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، از چالش‌های جدی در مسیر عملیاتی کردن ایده‌های نوآورانه در بخش معدن و صنایع معدنی کشور است.
مسعودی با اشاره به سختی‌های مسیر تجاری‌سازی ایده‌های فناورانه در صنایع زیرساختی افزود: یکی از موانع اساسی، کمبود منابع مالی و نبود پشتوانه لازم جهت پشتیبانی از ایده‌ها و کسب‌وکارهای نوپا است. او یادآور شد تقویت ریسک‌پذیری و حضور فعال صندوق‌های VC، می‌تواند محرک جدی رونق نوآوری و رشد زیست‌بوم فناوری باشد.
او درباره مفهوم واقعی نوآوری تصریح کرد: نوآوری تنها به معنای خلق یک فناوری یا محصول جدید نیست، بلکه باید به‌درستی نقاط عرضه و تقاضا شناسایی شود و راهکارهای پیشنهادی نیز دقیقاً با نیازهای صنعت همخوانی داشته باشد. مسعودی خاطرنشان کرد: اگر راهکاری درست و در جای مناسب ارائه نشود، حتی بهترین نوآوری‌ها نیز به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان هورمان صنعت شریف، همچنین بر اهمیت تبادل دانش و تجربه بین شرکت‌ها و فعالان حوزه معدن تأکید کرد و افزود: با شناسایی درست مسائل، هم‌افزایی و حمایت مالی هدفمند، می‌توان بستر مناسبی برای توسعه فناوری‌های نوین و حرکت صنعت به سمت ارزش‌آفرینی پایدار فراهم کرد.
چالش پذیرش نوآوری در بخش معدن
محمدرضا خبازی، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان سپنتا توسعه سورین، در این پنل تخصصی، با اشاره به تجربیات فعالان دانش‌بنیان، از مقاومت سنتی و پذیرش دشوار نوآوری در بخش معدن کشور سخن گفت.
او با بیان اینکه ورود راهکارهای فناورانه به حوزه معدن با موانع ذهنی و سازمانی روبه روست تاکید کرد: «بخش معدن کشور به دلیل ساختار محافظه‌کارانه و نگاه مبتنی بر تجربه‌های گذشته، غالباً در برابر پذیرش فناوری‌های جدید ایستادگی نشان می‌دهد. این موضوع باعث کند شدن روند نوسازی و توسعه صنعتی در این حوزه شده است.»
خبازی ادامه داد: «متاسفانه بسیاری از مدیران و تصمیم‌گیران معدنی نسبت به سرمایه‌گذاری روی ایده‌های نوآورانه اعتماد کافی ندارند و اولویت را همچنان به روش‌های سنتی می‌دهند.»
او راهکار عبور از این وضعیت را ایجاد زیرساخت‌های حمایتی، افزایش آموزش و فرهنگ‌سازی و تعریف مشوق‌هایی برای پذیرش فناوری‌های جدید عنوان کرد و افزود: «توسعه زیست‌بوم نوآوری بدون همراهی و تغییر نگرش مدیران ارشد و تصمیم‌سازان این صنعت میسر نخواهد بود.»
مدیرعامل سپنتا توسعه سورین در پایان بر لزوم گفت‌وگو، تعامل و هم‌افزایی بیش‌تر بین شرکت‌های دانش‌بنیان و بخش دولتی بخش معدن تأکید کرد و اظهار داشت: «هرچه سدهای ذهنی و قانونی برای ورود نوآوری برداشته شود، قابلیت بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته و رشد اقتصادی این حوزه افزایش خواهد یافت.»
نبود اعتماد به شرکت‌های دانش‌بنیان، چالش اصلی توسعه فناوری در معادن
نادر محمدیان، مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان سی‌سخت، در پنل تخصصی «جایگاه زیست‌بوم نوآوری در بومی‌سازی فناوری‌های نوین» با اشاره به سختی‌های فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه معدن، «بی‌اعتمادی عمومی به توان داخلی» را از بزرگ‌ترین موانع تحقق بومی‌سازی فناوری‌ها عنوان کرد.
وی با اشاره به تجربیات شرکت سی‌سخت در سال‌های گذشته گفت: «متاسفانه هنوز بخش قابل توجهی از تصمیم‌گیران و فعالان معدنی به توان شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی اعتماد کافی ندارند و همین موضوع موجب می‌شود راه برای حضور و شکوفایی این شرکت‌ها در پروژه‌های کلان بسته بماند.»
محمدیان افزود: «ما در مسیر ورود فناوری‌های جدید و بومی‌سازی، بارها با تردیدها و عدم همکاری‌ها روبرو شده‌ایم و همین مساله، انگیزه و سرمایه‌گذاری در این بخش را کاهش می‌دهد.»
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان سی‌سخت با تاکید بر نقش حمایت‌های قانونی و تسهیلات اقتصادی برای شرکت‌های نوآور، به اهمیت اجرای کامل معافیت‌های مالیاتی در قانون معادن اشاره کرد و گفت: «در شرایطی که دانش‌بنیان‌ها از یک سو باید با بی‌اعتمادی و پیچیدگی مقررات مواجه شوند، وجود معافیت مالیاتی واقعی می‌تواند بخش بزرگی از بار مشکلات مالی را از دوش آن‌ها بردارد و زمینه‌ساز رشد و ماندگاری بازیگران جدید در این حوزه باشد.»
محمدیان در پایان خواستار همکاری جدی‌تر نهادهای مسوول برای حمایت عملی از شرکت‌های دانش‌بنیان و حذف موانع بوروکراتیک شد و تاکید کرد: «رشد واقعی زیست‌بوم نوآوری در معدن فقط با اعتماد، حمایت مالی و اجرای دقیق قوانین ممکن است.» از بزرگ‌ترین موانع تحقق بومی‌سازی فناوری‌ها عنوان کرد.
او با اشاره به تجربیات شرکت سی‌سخت در سال‌های گذشته گفت: «متاسفانه هنوز بخش قابل توجهی از تصمیم‌گیران و فعالان معدنی به توان شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی اعتماد کافی ندارند و همین موضوع موجب می‌شود راه برای حضور و شکوفایی این شرکت‌ها در پروژه‌های کلان بسته بماند.»
انتهای پنل از مهدی تقی زاده کارگزار تخصصی فن بازار قدرانی شد و لوح تقدیری به این کارگزار اهدا شد. شرکت توسعه کیمیاگران کاسپین، با مدیریت و کارگزاری مهدی تقی‌زاده، توانسته است در حوزه تخصصی معدن و صنایع معدنی، قراردادهای ارزشمندی را منعقد کرده و نقش مهمی در پیشبرد ارتباطات فناورانه میان شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع بزرگ ایفا کند.
