*در ابتدا بفرمایید چه خلاهایی را در صنایع و بخش‌های مختلف احساس کردید و فکر کردید که سامانه صبا می‌تواند به این بخش‌ها کمک کند؟
«صبا» مخفف صنایع بالادستی ایران است گروه سامانه صبا همه در صنعت به نحوی درگیر فعالیت‌های صنعتی در شرکت‌های مختلف بودند. یکی از ایراداتی که واقعا به صنعت ما با توجه به گستردگی کشورمان وارد هست، نبود سیستم جامع اطلاعاتی است؛ این فقدان در صنایع مختلف که حالا می‌تواند نفت و گاز باشد یا می‌تواند فلزات اساسی و یا کانی‌های غیرفلزی مشهود است.
*درباره ایده شکل‌گیری سامانه صبا برایمان بگویید. اینکه این ایده با چه رویکردی ایجاد شد؟
ایده از آنجایی شکل گرفت که به اطلاعات در بحث امکان‌سنجی فنی و اقتصادی طرح‌های صنعتی نیاز داشتیم. ما در گام اول مشورت‌هایی با افراد صنعتی در صنایع مختلف انجام دادیم و بعد مشورت‌هایی با اساتید دانشگاه انجام دادیم. در مورد اینکه چگونه می‌توان یک سیستمی ایجاد کرد که بتوان ساختاری داشته باشیم و اطلاعات را با روش‌های نوین جمع‌آوری کنیم. اما اینکه صنعتی شدن این ایده چگونه انجام گرفت، باید بگویم برای اینکه بتوانیم اطلاعات را داشته باشیم، این داده‌ها پویا باشد و جمع‌آوری شود به این نتیجه رسیدیم که باید از ظرفیت همه افراد صنعتی و تا آنجایی که می‌توانیم از تعداد بیشتری از افراد صنعتی استفاده کنیم. این ظرفیتی که من راجع به آن صحبت می‌کنم، منظور این هست که ما بتوانیم از ظرفیت افراد صنعتی در جاهای مختلف کشور بدون محدودیت جغرافیایی با یک بستر آنلاین و با یک پلت‌فرم استفاده کنیم. ایده جرقه خورد، توسعه دادیم و روش‌های مختلف اجرا را بررسی کردیم. در گام‌های مختلف شروع به اجرای کار کردیم و برای اینکه این سیستم بتواند اطلاعات را درست و هدفمند داشته باشد، باید زنجیره‌های هر صنعت را شکل می‌دادیم که شروع کردیم با متخصصان هر صنعت جلساتی داشته باشیم و زنجیره‌های هر صنعت را بتوانیم به روشی که بشود این اطلاعات را در سیستم آنلاین جمع‌آوری کرد، شبیه‌سازی کنیم.
*سامانه ای هم برای ثبت اطلاعات این ایده طراحی شد؟
بله البته در گام اول زنجیره‌ها را در صنایع مختلف شکل دادیم در نفت و گاز و پتروشیمی، در فلزات اساسی صنعت آهن و فولاد، در کانی‌های غیرفلزی، در صنعت سیمان و در صنعت نیرو (تولید نیرو) را ساختار ایجاد کردیم در همان گام هم سامانه در فاز اولیه در اینترنت در دسترس کاربران قرار گرفت . کاربران زیادی در سیستم عضو شدند که در حال حاضر از مرز 27 هزار نفر عبور کرده است. اطلاعاتی که در صنایع مختلف داشتند را در سامانه بارگزاری نمودند، و این داده ها بررسی و صحه گذاری شد و در حال حاضر نتایج در سامانه برای افراد قابل رویت است.
*این سامانه چه خروجی های معناداری برای شما داشت؟
با در نظر گرفتن ساختارهای ایجاد شده و اطلاعات بدست آمده ما توانایی ایجاد داشبوردهای اطلاعاتی را پیدا کردیم ؛
یعنی داشبوردهایی که شما بتوانید در لحظه، وضعیت آن صنعت را رصد و پایش کنید. ظرفیت کشور در آن صنعت، واحدهای فعال آن صنعت، پیمانکاران و تامین‌کنندگان، مشاورانی که در هر یک از واحدهای صنعتی می‌توانند فعالیت داشته باشند و زیرسیستم‌هایی مختلفی که خودش را در این بستر نشان می‌دهد.
*برای معرفی بهتر سامانه صبا چه اقداماتی انجام داده اید؟
با توجه به اینکه در جشنواره‌ی اینوماین ۲ ایده سامانه‌ی «صبا» هم به‌عنوان یکی از ایده‌های برگزیده انتخاب شد، ما در مرکز نوآوری ایمینو مستقر شدیم تا بتوانیم ارتباط مستمرتری با مدیران صنعتی برقرار کنیم و ظرفیت‌ها و پتانسیل‌هایی که این سیستم دارد را به مدیران معرفی کنیم و گام های ابتدایی روش‌های جدید جمع‌آوری اطلاعات که در بحث انقلاب صنعتی چهارم مطرح است پیاده سازی کنیم .
*با چه میزان سرمایه‌گذاری سامانه صبا متولد شد و الان چند نفر در این سامانه مشغول به کار هستند؟
گروه اولیه‌ای که ما تشکیل دادیم از یک گروه 4 نفره شکل گرفت تا ایده را بررسی، تحلیل و اینکه به یک گام اجرایی برسانیم. سرمایه‌گذار اولیه خودمان بودیم ما صرفا برای بحث‌های برنامه‌نویسی و بحث‌های توسعه سیستم، نیروی انسانی استخدام کردیم چراکه این سیستم اصلا قابلیت برون‌سپاری نداشت چون بیشتر از اینکه یک کار آی‌تی بیس باشد، یک کار فنی آی‌تی بود.
من الان اگر بخواهم عدد دقیق بگویم، حدود سه و نیم تا 4 میلیارد تومان تا الان هزینه داشته است. همین الان در چرخه‌ی درآمدی هست؛ ولی خب این سیستم با توجه به وسعت آن و اینکه این پروژه با یک نگاه یک پروژه‌ی ملی حساب می‌شود، نیاز هست که ما بتوانیم جذب منابع بیشتری کنیم.
*چشم‌انداز پیش روی سامانه صبا را چطور ارزیابی می کنید؟
این سیستم‌ها با توجه به قدرت و توانایی که دارد، نیاز به قانون‌گذاری دارد. تا محدودیت ها و اطلاعات لازم در این خصوص به ویژه در ارتباط با صنعت شفاف سازی شود.
امیدواریم بتوانیم آن وجاهت لازم را در مرکز نوآوری ایمیدرو پیدا کنیم؛ قانون‌گذاری‌هایی که شاید لازم باشد با نهادهای بالادستی داشته باشیم، آنها حمایت‌های لازم را داشته باشند. سازمان ایمیدرو نگاه مثبتی نسبت به این موارد دارد و می‌تواند ما را در پیشبرد اهداف‌مان جلو ببرد.
گروه ما هم یک گروه کاملا جوان و پویا است البته ما بیشتر پروژه‌مان را نحوی برنامه ریزی کرده ایم که بتوانیم درنهایت به نفع صنعت کشور و افراد صنعتی و مرتبط با آن عمل کنیم.
*به‌نظرتان الان چقدر از ایده سامانه «صبا» استقبال شده است و چه توقعی از بنگاه‌های صنعتی و معدنی کشور دارید؟
با توجه به بازخوردهایی که در خود سیستم به‌صورت آنلاین گرفتیم و اطلاعاتی که در مورد وجود این سیستم جمع‌آوری شده، ما و تقریبا همه‌ی دوستانی که به نحوی با صنعت دخیل هستند و با سیستم آشنا می‌شوند متوجه می‌شوند که این ظرفیت و این پتانسیل چقدر برای آینده صنعت کشور با توجه به زیرساخت‌هایی که صنعت کشورمان به آن نیاز دارد، می‌تواند مفید باشد. ما در کشور واقعا فقر اطلاعاتی داریم. سرمایه‌گذارها بعضی وقت‌ها واقعا نیاز دارند که بدانند چه خبر است و وضعیت صنعت کشور چطور است و در لحظه در چه وضعیتی هستیم که تصمیم درست و یک تصمیم گیری درست با اطلاعات نزدیک به واقعیت بگیرند.
ما آینده‌ای را متصور هستیم که همه‌ی صنعتگران ایران را بتوانیم در این سامانه داشته باشیم. امیدواریم بتوانیم ساختارمان را بسط و توسعه بدهیم و از اطلاعات و زیرساخت‌هایی که کشورهای دیگر دارند، اطلاعات جمع‌آوری شود و کشور ما بتوانیم با توجه به نگرشمان نسبت به منطقه در سطح مدیریت تصمیم بگیریم.
*برای ارتباط با کشورهای همسایه نیز برنامه ای دارید؟
کشورهای اطراف ما هستند که پتانسیل و ظرفیت بسیار بالایی دارند و یک جورهایی هم صنایعشان دست‌نخورده هستند. ما باید اطلاعاتی در مورد زیرساخت‌های این کشورها داشته باشیم و در آینده واقعا روی این کشورها حساب کنیم و بتوانیم فقط منابع خودمان را استفاده نکنیم. الان منابع ما به‌شدت در حال برداشت هست. این کشورها منابع دست‌نخورده‌ای دارند که به هر جهت اگر ما اقدام نکنیم، از کشورهای دورتر از ما می‌آیند و منابع اینها را استعمال می‌کنند. ما باید تعامل کنیم و بتوانیم ظرفیت‌های دو طرف را به ارزش افزوده تبدیل کنیم. مرزهای مشترک با این کشورها داریم و بتوانیم تعامل داشته باشیم که این ارزش افزوده به نفع ما و خود آن کشورها باشد و خروجی داشته باشیم.
*منابع اطلاعاتی در حوزه صنعت چطور به دست می آید؟
سابق بر این اطلاعات صنعت خودمان را از رفرنس‌ها و منابع خارجی می‌خریم و هنوز هم داریم این کار را می‌کنیم. سالیانه عدد و رقم‌هایی برای خرید اطلاعات کشور خودمان حتی داریم به خارج از کشور پرداخت می‌کنیم و این خیلی چیز عجیبی هست. ما باید به سطحی برسیم که در کشور خودمان ظرفیت این وجود دارد که بتوانیم پایش و تحلیل کنیم و در لحظه اطلاعات درست بگیریم. به هر جهت آنها اطلاعات را از رفرنس‌های داخلی می‌گیرند، جمع‌بندی می‌کنند و به سایر مدیران خودمان می‌فروشند. این یک واقعیتی است و ما نمی‌توانیم از این فرار کنیم.
به هر جهت اعتماد به این سیستم‌ها و اعتماد به اینکه یکسری جوان که روی این سیستم دارند کار می‌کنند که از بطن همین جامعه هستند، در همین جامعه بزرگ شدند و نیاز را درک می‌کنند و می‌توانند سیستم اطلاعاتی درست کنند که کاملا شفاف و اطلاعات را برای همه دسترسی بگذارد که حالا در قالب داشبورد یا در قالب وبسایت هست و یا در آینده در قالب تحلیل می‌تواند باشد. این نگاه مثبت است که امیدواریم در اینجا شکل بگیرد.
سامانه «صبا» درواقع می‌تواند یک جوری بازوی آمار و اطلاعات انجمن‌ها باشد؛ یعنی حالا انجمن‌های حوزه‌های مختلف در این مدت چقدر با انجمن‌ها توانستید لینک بشوید؟
یکی از اهداف ما همین بحث ارتباط با انجمن‌هایی بود که هر کدام به نحوی با صنعت ارتباط دارند. ما در این بازه نامه‌نگاری‌هایی را با دوستان انجام دادیم، جلساتی داشتیم که سیستم را ارائه دادیم و قول‌های مساعدت دادند که انشاء‌الله بتوانیم در قالب داشبوردها در اختیارشان قرار دهیم و آنها هم در قالب ماهیت انجمن، ما را معرفی کنند و از این خدمات استفاده کنند.
این نکته را هم دوباره خاطرنشان کنم که یک اتفاقی که اینجا می‌افتد که ما یک نوع خدمت و نوع کسب‌و‌کار نویی در صنعت حساب می‌شویم. صنعت ما نوع صنعت قدیمی و در عین حال به‌روزشده‌ی همان صنعت قدیم با همان ساختارها هست. نگاه آی تی و انفورماتیک برای رفع نیازهای این صنعت زمان می‌برد تا ایجاد شود و نگاه مدیران و مسوولین به سمت این تکنولوژیها تغییر واقعی پیدا کند .
*ارتباط بین انفورماتیک و صنعت در کشور ما چطور بوده است؟
در کشور ما، صنعت ارتباط تنگاتنگی با ساختارهای آی‌تی و ساختارهای تحت وب نداشته و همه در قالب وبسایت بودند ولی منظور از ساختار، سیستمی است که به‌صورت پویا، هدفمند و هوشمند یکسری خروجی بدهد و زیرسیستم‌هایی شکل گیرد؛
از آن طرف هم بحث وندور لیست‌های صنعتی هست. الان یکی از مسائلی که در بحث‌هایی کارفرمایی داریم هم این است که کارفرماهایمان دسترسی صددرصدی به همه‌ی تامین‌کنندگان ندارند. از آن طرف تامین‌کنندگان در زنجیره‌ی بازار فروش نیستند؛ یعنی فضا برای اینکه بیایند وارد بشوند، خدمات، توانایی‌ها، متریال و تجهیزاتشان را به صنعت ارائه بدهند، بسته است.
*برای بومی سازی سیستم های انفوماتیک در حوزه صنعت چه برنامه ریزی شده است؟
در بحث بومی‌سازی که هم مطرح هست و مقامات ارشد کشور پیگیر این قضیه هستند و ما هم اعتقاد داریم که واقعا مهم است، سیستم نیاز هست و بدون سیستم واقعا شدنی نیست. در صنایع مختلف کارهایی انجام شده، ولی جامع بودن آن بسیار مهم است البته باید این نکته را در نظر بگیریم که سیستم نیاز به پشتیبانی دارد که از دست دولت خارج است چون باید نفراتی بگذارند البته این موارد مسائلی است که در بخش خصوصی حل‌شده است و ما به‌عنوان بخش خصوصی می‌توانیم این سیستم‌ها را هرچه می‌خواهیم توسعه بدهیم و بدون هیچ نگرانی، نتایج و دستاوردهای آن را به نهادها ارائه دهیم.
*نقش شفافیت در سیستم های اطلاعاتی مرتبط با صنعت چیست؟
شفافیت در صنعت چیزی نیست که بخواهد خللی به جایی وارد کند، ولی باید نگاه یک نگاه درستی باشد چراکه منابع کشور ما نیز به این موضوع وابسته است. همه می‌دانند که الان به‌شدت خام‌فروشی داریم، اینها سیستم می‌خواهد که کشف بشود، کجاها در کشور ما این اتفاقات افتاده و سرمایه‌گذاران هم بروند جاهای معطوف به هدف سرمایه‌گذاری کنند که آورده‌ی آن سرمایه‌گذاری به نفع کشور و منابع خودمان باشد؛ یعنی ما باید با یک نگاه بلندمدت مسیری را برای نهادهای مختلف تسهیل کنیم.
*فعالیت های استارتاپی در صنعت کشور ما چطور آغاز می شود؟
من در این حد به شما بگویم که فعالیت کردن یک استارت‌آپ در گروه نوپا در صنعت تقریبا شدنی نیست مگر با طرح‌های پژوهشی یا چنین چیزی؛ وگرنه باید گروه های نوپا حتما شرکت بشود. درحالی‌که در دنیا خیلی اینجوری نگاه نمی‌شود. استارت‌آپ‌های بزرگ کشور ما اول شروع کردند، بعد شرکت زدند.
*مهم ترین نیاز استارتاپ هایی همچون "صبا" در کشور ما چیست؟
مهمترین بحث اعتماد است. صنعت ما صنعتی است که در بدنه مدیریتی کسانی هستند که سال‌هاست در این بدنه فعالیت دارند البته تصمیم‌گیری و ریسکپذیری در این حوزه بسیار مهم است. الان اتفاقی که افتاده، شما وقتی به معاونت فناوری ریاست‌جمهوری می‌روید یک صندوق‌هایی به نام صندوق‌های جسورانه یا ریسک‌پذیر هست. اینها نیازمندی حال حاضر استارت‌آپ‌های کشور ما است. وقتی وارد این فیلد تخصصی صنعت می‌شوید، این ریسکپذیری به مراتب کم می‌شود.
*بدنه مدیریتی ما چه تغییراتی در ارتباط با استارتاپ ها نیاز دارد؟
این نیاز وجود دارد که واقعا مدیران نگاه مثبتی داشته باشند، اعتماد کنند و این اعتماد می‌تواند فضا را به سمتی ببرد که جوان‌هایی که الان در رشته‌های معدنی و رشته‌های صنعتی درس می‌خوانند، فقط به سمت استارتاپ‌های آی‌تی نروند.
مدیران بالادستی ما، مدیران سازمان‌ها تا سطح وزیر و معاونت‌ها و ...باید استارتاپ ها را مورد حمایت قرار دهند. سامانه صبا همچون نهالی است که اگر از آن حمایت شود، رشد می‌کند و به نتایج خوبی دست پیدا خواهیم کرد.
