این موفقیت‌ها، نمود واقعی توان داخلی در مواجهه با تحریم‌ها، محدودیت‌های تکنولوژیک و ساختارهای پیچیده اقتصادی است. اما واقعیت این است که همه‌ی شرکت‌های دانش‌بنیان مسیر یکسانی را طی نکرده‌اند. در حالی که در برخی حوزه‌ها مانند تجهیزات معدنی، نرم‌افزارهای مدیریت داده و برخی قطعات صنعتی محصولات ساخته‌شده کاملاً با نمونه‌های خارجی رقابت می‌کنند و حتی در بازار صادراتی نیز حضور دارند، اما در حوزه‌هایی دیگر هنوز وابستگی جدی به واردات یا فناوری‌های خارجی احساس می‌شود و شرکت‌ها نتوانسته‌اند سهم چشمگیری از بازار داخلی را به دست بیاورند.

این تفاوت عملکرد بیش از هر چیز به زیرساخت‌ها و فرهنگ سازمانی نوآورانه بازمی‌گردد. شرکت‌هایی که موفق بوده‌اند، درک دقیقی از اهمیت زیرساخت‌های تحقیق و توسعه، جذب و نگهداشت نیروی متخصص، و سرمایه‌گذاری پایدار روی نوآوری داشته‌اند. آن‌ها زیرساخت لازم برای آزمایش، تست و توسعه محصول را ایجاد کرده‌اند و شبکه مناسبی برای همکاری با دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها به وجود آورده‌اند.

در مقابل، برخی شرکت‌ها به دلیل نبود زیرساخت‌های تحقیقاتی، کمبود سرمایه، یا غفلت از تحولات روز فناوری، در رقابت با نمونه‌های خارجی دچار عقب‌ماندگی شده‌اند. این تفاوت فقط به مشکلات مالی یا فنی برنمی‌گردد، بلکه نگاه استراتژیک به نوآوری، یادگیری سازمانی و فرهنگ کار تیمی هم در این زمینه سرنوشت‌ساز است.

نوآوری امروز مهم‌ترین مزیت رقابتی شرکت‌هاست. شرکت‌هایی که همزمان با توسعه محصول به خلق دانش جدید، همکاری‌های بین رشته‌ای و درس گرفتن از تجربه‌های شکست اهمیت داده‌اند، گام به گام به جایگاهی رسیده‌اند که می‌توانند نام ایران را در بازارهای جهانی مطرح کنند.

برای تقویت اکوسیستم دانش‌بنیان، باید بیش از هر چیز به "مزیت ­های رقابتی مبتنی برتکنولوژی های نوین"، "سرمایه‌گذاری بر نوآوری" و "آموزش و پرورش نیروی متخصص" توجه کنیم. بدون این پیش‌نیازها، رقابت در بازارهای امروز و فردا فاصله‌ای بعید خواهد بود. امروز بیش از هر زمان به باور به نوآوری، جسارت در سرمایه‌گذاری و ساختارهای حمایتی نیاز داریم تا شرکت‌های دانش‌بنیان نه‌تنها در حوزه خود وظیفه توسعه فناوری را انجام می ­دهند بلکه، به عنوان موتور محرکه توسعه اقتصادی کشور نیز گام بردارند.

خداروشکر در سال ­های اخیر توسعه زیرساخت­ های توسعه فناوری­ های نوین و اقتصاد دانش­ بنیان با تکیه بر شرکت ­های دانش­ بنیان و فناور در حوزه های استراتژیک کشور اعم از فناوری اطلاعات، نفت، گاز و پتروشیمی، دارو رشد قابل توجهی داشته است. لیکن در حوزه معدن و صنایع معدنی وقف ه­ای به دلیل ماهیت سنتی این حوزه اتفاق افتاده که لزوم توجه و جبران این موضوع با پتانسیل ­های مناسب مالی و همچنین اقبال مجموعه ­های معظم در سال ­های اخیر امکان­پذیر است. همچنین لزوم توجه بیشتر نهادهای حاکمیتی مانند معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی برای راهبری توسعه فناوری در این حوزه ضروری به نظر می ­رسد.